511. Tumbak cucukan (...)
Dhemen wadul.
512. Tumbu oleh tutup (Bs)
Oleh bojo sing padha wewategane, trep, cocog.
513. Tumenga sepa, tumungkul sepi (Br)
Ora ana sing dijagakake.
tumenga = nyawang mendhuwur
514. Tumplak ponjen (Pb)
Mantu anak ragil, utawa uga ateges entek babarpisan.
tumplak = srah-srahan utawa upacara mantu anak ragil
ponjen = kanthongan wadhah jamu.
(upacara tumplak ponjen mbutuhake wragad sing akeh banget
nganti sakehing dhuwit ing kanthongan kaya ditumplak entek).
515. Tuna satak bathi sanak (Pb)
Tuna sethihtik ora dadi apa sauger tambah kenalan ; tambah sedulur.
( satak = 100 dhuwit / arane wilangan dhuwit jaman biyen )
516. Tunggak jarak mrajak tunggak jati mati (Bs)
Turune wong asor dadi gedhe, turune wong luhur dadi cilik.
( mrajak = akeh thukulane )
517. Tunggak kalingan rone (Bs)
Ngrasani wong, ora ngertri yen sedulure wong sing dirasani
ana ing kono.
(rone = godhonge )
518. Tunggak kemadhuh (Bs)
Tilas mungsuh utawa maru.
519. Tunggal ajang (Pb)
Tunggal pegaweyan.
520. Tunggal banyu (..)
Tunggal ngelmu ; tunggal guru.
520. Turu kasur dikebuti (Pb)
Wis kepenak uripe, saya dikepenakake maneh.
521. Turun udhet (...)
Turune wong asor ; turune wong cilik.
( udhet = anak welut ; welut cilik )
522. Tut wuri andayani (..,)
Ngetut ing samburine bisa nambahi kekuwatan.
523. Ula-ula dawa (Pb)
Prakara sin banjur dadi ngambra-ambra.
524. Ula marani penthung (Bs)
Njarag marani bebaya.
525. Ulat madhep ati mantep (Pc)
Mantep ing ati.
( ulat = rai ; praupan )
526. Ulate bening leri (Sn)
Suntrut ; ora katon bingar
( banyu tilas pususan beras )
527. Undhaking pawarta sudaning kiriman ( (...)
Pawarta iku lumrah mundhak, ditambah-tambahi saka sanyatane.
528. Ungak-ungak pager arang (Bs)
Injan-injen arep njupuk barange liyan.
529. Usung-usung lumbung (Pb)
Gotong royong.
530. Utange arang wulu kucing (Sn)
Utange akeh lan pirang-pirang enggon.
531. Uyah kecemplung segara (Bs) utawa : Nguyahi segara.
Weweh wong sugih , utawa uga ateges : muspra.
532. Wadhuk beruk (Bs)
Wong sing akeh tadhahe pangan.
( wadhuk = weteng )
( beruk = bathok klapa takeran beras )
533. Wani cur-cur banyu kendhi (Pc)
Wani sumpah.
534. Wastra rusak ing sampiran (Pb)
Kepinteran ilang merga ora tau kanggo, utawa : sambubarang
kang rusak muspra merga ora tau kanggo.
( wastra = jarit; jarik )
535. Wedhus diumbar ing pakacangan (Bs)
Wong ala pinracaya rumeksa barang kang dadi pekaremane.
536. Wedi rai wani silit (Pb)
Wani muna-muni yen ora ana uwonge, yen adu arep karo wonge
ora wani muna-muni.
537. Welas temahan lalis (Pb)
Welas marang liyan wusana gawe sengsarane awake dhewe.
( lalis = lunga ; ilang )
538. Wirang mbebarang (Pb)
Wong sing ngandhakake kewirangane.
539. Wis akeh sudukane ( Pb)
Wis kerep kaweruhan lupute utawa alane.
540. Winongwong Jawata (Pb)
Klakon samubarang kekarepane.
winongwong = diemong ; dijangkung ; diayomi
Jawata = Dewa
541. Wong wadon iku swarga nunut neraka katut (Pb)
Beja lan cilakane wong wadon iku gumantung marang sing lanang.
542. Yatna yuwana lena kena (Pb)
Prayitna njalari slamet, sembrana njalari cilaka.
yatna = prayitna ; waspada
yuwana = slamet
lena = sembrana
kena = kedrawasan
543. Yiyidan munggwing rampadan (...)
Durjana sing wis malih klakuane dadi wong becik.
544. Yoga anyangga yogi (...)
Murid nirokake piwulange guru.
( yoga = anak )
( yogi = pendhita ; guru )
545. Yuyu rumpung mbarong eronge (Bs)
Wong mlarat nanging omahe njenggarang gedhe.
( yuyu rumpung = yuyu sing pothol sikile ).
Katrangan :
Kapustakan :
1. S.Padmosukotjo, Sarine Basa Jawa, Noordhoff-Kolff Nv, Jakarta, 1956.
2. S.Adi , Paribasan, Bebasan lan Saloka, Penerbit Mas,Solo, 1956.
3. S.Siswosudiro , Retna Ginubah, Balai Pustaka,Jakarta, 1956.
4. Prawirodihardjo, Kepek Basa Jawi, Penerbit Sriwijaya, Madiun ,tanpa taun.
5. Suwito, Kembang Setaman, PT. Intan Pariwara, Cet.ke- 5, Klaten, 1988.
6. Kamus Pepak Basa Jawa, Edhitor Sudaryanto, Badan Pekerja Kongres
Basa Jawa, Yogyakarta , 2001.
7. Cathetan tambahan saka pangimpun, Djajus Pete, Pengarang Sastra Jawa Modern.*
(Bojonegoro, 8 Nopember 2010).-
Tidak ada komentar:
Posting Komentar