Bothekan (9)

471. Satru ati (...)

       Satru batin ; satru sing ora ngetarani.


472. Satru bebuyutan (Pc)

        Satru turun-tumurun.


473. Satru munggwing cangklakan (Pb)

        Satru sing kacedhak.

       (Satru marang sedulur utawa marang kanca sapegaweyan).

       (munggwing = ana ing..)





474. Sedhakep ngawe-awe (Bs)

Katone meneng nanging satemene sing ajak-ajak panggawe ala.



475. Sedulur asu (Pc)

Sedulur tunggal ibu, seje bapak.



475. Sedulur jambe suruh (Pb)

Dudu sedulur nanging wis manjing dadi sedulur.



476. Sedulur tunggal welat (Pc)

Sedulur tunggal ibu lan bapak.

(welat : silatan pring apus sing landhep kanggo ngethok puser bayi).



476. Sedulur sinarawedi (Br)

Kanca kang ditresnani lan dianggep wis kaya sedulur.



( Tembung : sinarawedi, ana katrangan kang nyebutake yen iku saka

tembung : SINOROH lan WADI. Wadine (rahasiane) disorohake,

dikandhakake saka wis dianggep kaya sedulur ).



477. Sekul urug (Pb)

Weweh marang wong sugih.

( sekul =basa kramane sega )



478. Sembahyang rubuh-rubuh gedhang (..)

Mung manut grubyug , ora ngerti dongane.



479. Sembur-sembur adas, siram-siram bayem (Pb)

Saka pujine wong akeh muga-muga kabul sedyane.

(adas = jinising tetuwuhan sing uwohe kena kanggo tamba)



480. Semut marani gula (Bs)

Wong marani kamelikan pangan.

(kamelikan = nduweni rasa melik ; kepengin nduweni)



481. Sendhen kayu aking (Pb)

Sumendhe saksi sing wis mati.

(aking = garing)



482. Sepi ing pamrih rame ing gawe (Pb)

Tanpa melik apa-apa, tetep nyambutgawe kanthi ati seneng.



483. Sepikul segendhongan (Pb)

Andum warisaqn miturut wewaton : pandumane wong lanang

tikel ping pindho pandumane wong wadon.



484. Setan katon (...)

Wong kang seneng adul-adul.

(adul-adul = ngandhakake apa sing dirungu marang wong

liya kanggo golek alem).



485. Setan nggawa ting (Bs)

Wong kang seneng adu-adu.

(ting = lampu cilik kanggo colok kanthi lenga patra)

(adu-adu = wadulan ; tumbak cucukan ; ngandhakake marang

wong sing dirasani).

Padha tegese karo nomer 484.



486. Si Gedheg lan si Anthuk (Bs)

Wong loro sing wis kethikan.



487. Sing digembol mrojol sing dikandhut mrucut (Pb)

Samubarang kang diduweni ilang.



488. Singidan nemu macan (Pb)

nDhelik malah ketemu mungsuh.



489. Sirat-sirat madu (Pb)

Tetembungan manis mung kanggo ngenaki ati.



490. Srigunung (...)

Wong wadon sing yen dideleng saka kadohan katon apik,

bareng dicedhaki katon ala.



491. Sritaman (...)

Wong wadon sing dideleng saka cedhakan katon apik.



492. Suduk gunting tatu loro (Pb)

Nindakake pegaweyan nandhang kapitunan rong werna.



493. Sumur lumaku tinimba (Bs)

Wong sing kumudu-kudu dijaluki wewarah.



494. Sumur sinaba (Bs)

Wong sing dadi jujugane liyan kang arep njaluk tulung.



495. Surak ambata rubuh (Pp)

Surake wong pirang-pirang keprungu bebarengan.

(swara surake mak-breg kaya rubuhe bata tumpukan).



496. Suwe mijet wohing ranti (Pb)

Pegaweyan sing gampang banget ditindakake.

(ranti = tetuwuhan endhek sing uwohe cilik-cilik kaya woh tomat)



497. Tatune arang kranjang (Sn)

Tatune kerep banget.



498. Tatu tuwuh socane (Bs)

Rembug wis dadi banjur ana sing nyetani.



499. Tekek mati ulone (Bs)

Nemu cilaka saka pokale dhewe.

( mati ulone = mati saka ngulu pangan).



500. Tembang rawat-rawat ujare bakul sinambiwara (Pb)

Kabar sing durung nyata lan orane.

(bakul sinambi wara = bakulan sinambi wara-wara)

wara-wara = aweh kabar saka rembug sing dirungu saka ndalan.



501. Tepung kebo (Bs)

Wis tepung nanging durung ngreti jenenge.



502. Thenguk-thenguk nemu kethuk (Pb)

Ora nyambutgawe nemu rejeki.

(kethuk = arane gamelan kaya kenong cilik ).



503. Tiba ing kasur (Pb)

Ngalami urip kepenak sing ora kejarag.



504. Tigan kaapit ing sela (Bs)

Wong sekeng utawa wong ringkih memungsuhan karo

wong sentosa.

( tigan = endhog )

( sela = basa kramane watu )



505. Tikus mati ing elenge (Bs)

Ora lunga-lunga merga kelangan pasaban nganti tumeka

ing pati.

( elenge = eronge )



506. Timun mungsuh duren (Bs)

Wong ringkih memungsuhan karo wong sentosa.

(Padha tegese karo No. 504).



507. Timun wungkuk jaga imbuh (Bs)

Wong bodho (dudu wong peng-pengan) kanggone mung menawa

ana kekurangan, dienggo tambah-tambah.

(timun wungkuk = timun sing cilik bungkik)



508. Trenggiling api mati (Pb)

Api-api ora ngrungokake nanging sejatine ngrungokake banget.

( api-api = ethok - ethok )



509. Tulung menthung (Pb)

Katone kaya nulung nanging saya gawe rekasane.



510. Tulung kepenthung (Pb)

Tetulung wusana nemu cilaka.



(Ana Candhake )