51. Becik ketitik ala ketara (Pb)
Klakuan kang becik utawa ala mesthi bakal katon dhewe.
52. Belo melu seton (Bs)
Wong sing mung anut grubyug.
(seton = watangan ing dina Setu)
(watangan = latihan tumbak-tumbakan)
53. Beras kutah arang mulih takere (Bs)
Pawarta kang wis sumebar ora bisa bali wutuh.
54. Berbudi bawa leksana (Br)
Seneng weweh lan netepi janjine.
55. Bisa njara langit (Pb)
Pinter banget.
(jara = bur cilik kanggo ngebur kayu).
56. Bisa njaring angin {Pb)
Pinter banget. Bisa ngrampungi pegaweyan sing wong liya ora bisa nindakake
awit saka angele.
57. Blaba wuda (Pb).
Merga saka banget lomane nganti awake dhewe kecingkrangan.
58. Blilu tau pinter durung nglakoni (Pb)
Senajan bodho nanging bisa nindakake jalaran wis dadi pegaweyane.
(blilu ; balilu = bodho)
59. Bocah wingi sore (Pb)
Wong dewasa isih dipadhakake bocah jalaran isih enom.
60. Bolu rambatan lemah (Bs)
Perkara sing embet-embetan, ora ana rampunge.
(bolu = arane tetuwuhan lan wohe sing mrambat lemah).
61. Bung pring petung (Bs)
Bocah sing wlagang banget, gelis gedhe.
62. Bungahe kaya wong nunggang jaran ebeg-ebegan (Pb)
Bungah banget.
(jaran ebeg-ebegan = jaran kepang )
63. Busuk ketekuk pinter keblinger (Pb)
Wong bodho lan wong pinter padha cilakane.
64. Bubuk oleh leng (Bs)
Duwe karep ala oleh dalan ala,saya olehe ngangseg saka senenge.
(bubuk = arane kewan bangsane thether sing mangan kayu)
65 . Byung-byung tawon kambu (Bs)
Wong pirang-pirang grudag-grudug merga kelu marang pawarta.
66 . Cablek-cablek lemut (Pb)
Ora tau nindakake pegaweyan abot nanging penak banget uripe.
67 . Cacah cucah caturan karo dhangkling (...)
Eman-eman caturan karo wong gendheng, marakake ora kajen.
68 . Cangkem gatel arang mingkem ( ...)
Seneng nyatur ala.
69. Cangkem karut (...)
Nggragas, apa-apa doyan.
70. Cangkem lunyu ( Pb)
Ora kena dipercaya guneme.
71. Cangkem rusak godhong jati krasa opak ( ,,,)
Barang kang sejatine ora patut dipangan, meksa dipangan.
72. Cangkem urab-uraban (...)
Seneng ngunen-uneni nganggo tetembungan sing saru.
73. Car-cor kaya kurang janganan (Pb)
Guneman sing ora patut , saru.
74. Caruk banyu (...)
Gedhe cilik, ala lan becik dianggep padha.
75. Ceblok alu (Pb)
Giliran.
76. Ceblok kangkung (Pb)
Bakul sing nawakake dagangane kanthi mundhak-mundhak.
77. Cebol nggayuh lintang (Bs)
Tangeh bisane kaleksanan.
78. Cedhak kebo gupak ( Bs)
Sesrawungan karo wong ala watege.
79. Cegah dhahar lan guling (br)
Tirakat ngurangi mangan lan turu.
80. Cengkir ketindhingan kiring (Bs)
Arep omah-omah kepeksa durung bisa jalaran sedulure tuwa durung
omah-omah , arep nglangkahi ora wani.
(kiring = krambil tuwa kang garing)
81. Cincing-cincing meksa klebus (Pb)
Niyate ngirit, malah ngorot, malah entek akeh ragade.
82. Ciri wanci lelahi ginawa mati (Pb)
Kelakuan ala marine yen wonge wis mati.
(lelahi = lelewa )
83. Cocak nguntal elo (Bs)
Panjangka kang nglengkara kelakone.
84. Colok lintang (Br)
Lelungan wayah bengi tanpa obor.
85. Criwis cawis ( Pb)
Dikongkon tansah madoni nanging gelem tandang.
86. Cumbu laler (...)
Watege ora antepan, sok minggat.
87. Cuplak andheng-andheng yen ora pernah panggonane ( Bs)
Sedulur utawa kanca sing njalari ala prayoga disingkirake.
88. Dadi kembang lambe (..)
Tansah digunem.
89. Dadiya banyu emoh nyawuk (...)
Emoh.
90. Dadiya dalan emoh ngambah (...)
Emoh sapa aruh.
91. Dadiya godhong emoh nyuwek (...)
Emoh.
92. Dagang tuna andum bathi (Bs)
Gawe kabecikan lumantar wong liya.
93. Dahwen pati open ( Pb)
Nacad supaya wong liya ngemohi, perlune barang sing dicacat iku
arep diepek dhewe.
94. Dawa ilate (Pb)
Seneng golek pangalembana sarana madulake alane liyan.
95 . Dawa-dawa ula (...)
Rembugan nganti kedawa-dawa.
96 . Demang ngiras tangkilan (Bs)
Tamu ngiras dadi pladen.
(tangkilan = sowan ; seba ngarsane Ratu )
97 . Desa mawa tata, negara mawa cara (Pb)
Siji-sijine panggoinan nduweni adat tatacara dhewe.
98. Dhadhap ketuwuhan cangkring (Bs)
Perkara becik ana sing njalari ala.
(cangkring = arane wit kaya dhadhap sing uwite ana erine )
99. Dhalang krubuhan panggung ( Bs)
Wong kang kandheg guneme jalaran keweleh.
100. Dhalang ora kurang lakon (Pb)
Wong ora kurang akale.
101. Dhalang opah-opah ( Bs)
Wis rekasa malah tombok.
102. Dhayung oleh kedhung ( Bs)
Duwe karep alam oleh dalan.
(dhayung = welah kanggo nglakokake prau)
103. Dhemit ora ndulit, setan ora doyan (...)
Tansah slamet,ora ana sing nganggu gawe.
104. Dhengkul iket-iket ( Bs)
Wong bodho didadekake pengarep.
(lumrahe merga isih sedulur).
105. Dibeciki mbalang tai (Bs)
Dibeciki malah males ala.
106. Dicuthat kaya cacing (Pb)
Ditundhung kanthi degsiya banget.
107. Digarokake dilukokake kaya kebo dhebleng (Bs)
Diakon nyambutgawe abot lan prasasat ora bisa ngaso.
108. Digebyah uyah (...)
Dianggep padha wae.
109. Digembol ora mrojol, dibuwang ora kemrosak (Pp)
Pepindhane kawruh utawa ngelmu.
110. Digetak angop (Bs)
Didhawuhi nindakake pegaweyan sarana dadakan.
111. Dikempit kaya wade, dijuju kaya manuk (...)
Diopeni becik lan diweleg panganan.
112. Dikena iwake aja butheg banyune (Bs)
Bisaa kena nanging aja nganti gawe gendra.
113. Dipalangana mlumpat, didhadhunga medhot ( Pb)
Wong sing wis ora kena dipenggak kekarepane.
114. Disosog ing ujar (...)
Diune-uneni ala.
115. Diulungake endhase digandhuli buntute ( Bs)
Ing lair rila, ing batin owel.
116. Diuyah asemi ( Pb)
Ngalembana luwih saka samesthine.
117 . Diwenehi ati ngrogoh rempela (Bs)
Diwenehi kalonggaran isih kurang trima.
118. Dolanan ula mandi (Pb)
Njarag nindakake apa-apa sing mbebayani.
119. Dudu berase ditempurake (Bs)
Udhu rembug sing ora cocog karo bab sing lagi dirembug.
Utawa : aweh wangsulan sing ora cocog karo ptakonane.
(ditempurake =diedol )
120. Dudu sanak dudu kadang yen mati melu kelangan ( ...)
Senajan wong liya nanging yen nganti nemoni ora kepenak ya dibelani.
Utawa : uga bisa ateges bojo.
121. Dudutan oleh anculan (Bs)
Wong loro wis kethikan.
(weden manuk ing sawah sarana didudut)
122. Dugang mirowang (Pb)
Maune ngrewangi, wusana malih dadi mungsuhe.
(mirowang = mitulungi ; ngrewangi)
123. Durga ngangsa-angsa ( Pb)
Wong angkara murka.
124. Durung kebak keselak jujul (Bs)
Durung pinter wis pamer.
125. Durung ilang pupuk bawange (Pb)
Isih dianggep durung dewasa.
126. Durung ilang pupuk lempuyange ( Pb)
Isih cilik.
127. Durung pecus wis keselak besus (Pb)
Kawruh durung sepiroa wis keselak rabi.
Utawa : durung bisa golek pangan wis wani rabi.
128. Dreman oleh momongan ( Pb)
Wis akeh tanggungane ndadak nindakake apa-apa njalari saya
wuwuh tanggungane.
(dreman = wong wadon sing sugih anak)
129. Edom sumurup ing banyu (Bs)
Tindak sing alus ora ngetarani,dadi telik sandi.
(telik sandi = mata pita = mata-mata )
130. Eduk sandhing geni (Pb)
Gampang nuwuhake perkara.
131. Emban cindhe emban siladan ( Bs)
Pilih kasih , ora padha pangrengkuhe siji lan sijine.
132. Empol pinecok ( Pb)
Gampang banget.
133. Emprit abuntut bedhug (Bs)
Perkara sepelke dadi gedhe
134. Endhas gundhul dicukur ( Bs)
Wis ora nduwe ndadak diapusi.
135. Endhas gundhul dikepeti ( Bs)
Wis kepenak isih dikepenakake maneh.
136. Endhas digawe sikil, siki digawe endhas (Pb)
Golek pangan kanthi rekasa.
137. Enggak-enggok lumbu ( Pb)
Mung manut marang ombyake liyan.
138. Enggon Cina didoli dom (Bs)
Wong pinter diumuki.
139. Enggon welut didoli udhet (Bs)
Wong pinter diumuki kepinteran.
(udhet = anak welut ; welut cilik )
140. Entek golek kurang amek (...)
Nguman-uman wong sakatoge, tembunge ora ana enteke.
141. Entek jarake ( Pb)
Entek kasugihane.
142. Entek ngomah entek ngalas (...)
Entek sakabehe, ora ana sisane.
143. Enthengan bau (...)
Seneng tetulung rumagang gawe.
144. Enthengan tangan (...)
Cengkiling ,seneng mara tangan ; seneng milara.
145. Esuk kedhele sore tempe (...)
Guneme mencla-mencle.
146. Gagak nganggo elare merak (Bs)
Wong cilik sing uripe,panggonane lan sapanunggalane kaya wong gedhe.
147. Gajah marani wantilan (Bs)
Njarag marani kacilakan.
(wantilan = cagak kanggo nyencang gajah)
148. Gajah ngidak rapah ( Bs)
Wong kang nerak wewalere dhewe.
(gegodhongan utawa rereged kang mblasah ing lemah)
149. Gambret singgang merkatak ora ana sing ngopeni (Bs)
Prawan kenes ora ana sing nglamar jalaran ora ana priya sing seneng
ngalap bojo.
(gambret = singgang sing kapndho tumrap pari)
150. Gandane arum jamban (Sn)
Banger banget.
(jamban = pakiwan ; padusan ngiras kakus)
(Ana candhake )
